Dreszcze na sam dźwięk słowa kleszcz? Małe stworzenie, a tyle problemów! Co to w ogóle jest? Skąd się wzięło? Dlaczego jest tego tak dużo? Czy kleszcze są groźne? Aż w końcu: Jak to wyjąć? Te małe, ale dość niebezpieczne pajęczaki potrafią przyprawić o ból głowy niejednego właściciela psa. Kleszcze to nie tylko uciążliwy problem, ale także zagrożenie dla zdrowia naszych czworonożnych przyjaciół. Co gorsza, ze względu na coraz łagodniejsze zimy, ich populacja rośnie, a ich obecność można zauważyć nawet w chłodniejszych miesiącach. Dlatego stworzyliśmy ten poradnik, żebyście mogli znaleźć odpowiedzi na wszystkie powyższe pytania. Ale także wiele praktycznych porad, jak chronić swojego pupila przed tymi niechcianymi gośćmi. Dowiecie się, jak rozpoznać objawy ukąszenia, jakie choroby mogą przenosić kleszcze oraz jakie metody profilaktyczne i lecznicze są najskuteczniejsze. Zapraszamy do lektury, aby lepiej zrozumieć i skutecznie zwalczać ten problem!
Spis treści
Czym są kleszcze i skąd się biorą?
Kleszcze to małe, ośmionożne pajęczaki blisko spokrewnione z pająkami i roztoczami. Istnieje wiele gatunków kleszczy, ale najczęściej atakującymi psy są kleszcz jeleniowaty, kleszcz amerykański i kleszcz brązowy. Pasożyty te mają wyspecjalizowane narządy gębowe, które pozwalają im mocno przyczepić się do żywiciela i żywić się jego krwią przez kilka dni.
Kleszcze występują w wielu środowiskach, ale najlepiej rozwijają się na obszarach zalesionych, trawiastych i krzaczastych. Nie potrafią skakać ani latać; zamiast tego wspinają się na źdźbła trawy lub krzewów i czekają, aż gospodarz przejdzie obok. Gdy wykryją obecność potencjalnego żywiciela na podstawie temperatury ciała, oddechu i wibracji, chwytają się i rozpoczynają żerowanie.
Na rozprzestrzenianie się kleszczy ma wpływ kilka czynników. Zmiana klimatu, z łagodniejszymi zimami i wyższymi temperaturami, umożliwiła populacjom kleszczy rozszerzenie swoich siedlisk. Ponadto wzmożona urbanizacja i zmiany w użytkowaniu gruntów stworzyły bardziej sprzyjające środowisko dla rozwoju kleszczy. W rezultacie kleszcze występują obecnie na obszarach, na których wcześniej występowały rzadko lub nie występowały, co zwiększa ryzyko chorób przenoszonych przez kleszcze zarówno u ludzi, jak i zwierząt domowych.
Zrozumienie, skąd pochodzą kleszcze jest pierwszym krokiem w ochronie psa przed tymi pasożytami. Unikając obszarów, w których często występują już podejmujesz środki zapobiegawcze. Dzięki temu możesz znacznie zmniejszyć ryzyko spotkania z twoim psem.
Gdzie najczęściej psy i koty „łapią” kleszcze?
Tak naprawdę, w obecnych czasach zwierzęta mogą przynieść kleszcze zewsząd:
Tereny leśne i zadrzewione: Kleszcze często występują w lasach, parkach i innych miejscach z dużą ilością drzew.
Łąki i pola: Można je spotkać na łąkach, polach uprawnych, a także obszarach z wysoką trawą i gęstą roślinnością.
Otoczenie domu: Kleszcze mogą znajdować się także w naszych ogrodach i na podwórkach. Zwłaszcza, gdy mieszkamy pobliżu naturalnych terenów jak lasy czy zarośla. Dzikie zwierzęta, takie jak gryzonie czy ptaki również przenoszą kleszcze.
Plaże i tereny nadmorskie: Chyba tutaj najmniej się ich spodziewamy, jednak kleszcze również mogą występować na plażach i terenach przybrzeżnych. Zwłaszcza tam, gdzie są rośliny czy krzewy.
Tereny miejskie: W miastach istnieje ryzyko zetknięcia się z kleszczami, zwłaszcza w parkach, ogrodach botanicznych i innych zielonych przestrzeniach.
Dlaczego rośnie liczba kleszczy?
Rosnąca populacja kleszczy budzi niepokój wielu właścicieli zwierząt domowych. Na rosnącą ich liczbę i rozszerzający się zasięg ich występowania wpływa kilka czynników. Zapoznanie się z tymi czynnikami może pomóc Wam lepiej chronić swoje psiaki, a dodatkowo będziecie świadomi zmieniającego się krajobrazu zagrożeń.
1. Zmiany klimatyczne: Jedną z głównych przyczyn wzrostu populacji kleszczy są zmiany klimatyczne. Łagodniejsze zimy i wyższe temperatury stwarzają kleszczom korzystniejsze warunki do przeżycia i rozmnażania się. W przeszłości surowe zimy zmniejszały populację kleszczy. Niestety obecnie przy temperaturach równych O°C lub ponad, więcej kleszczy przeżywa i nadal się rozmnaża. Powoduje to większą ich populację przez cały rok.
2. Urbanizacja i zmiany w użytkowaniu gruntów: Poprzez wylesianie, budowy dróg, osiedli mieszkaniowych oraz zmiany w rolnictwie, a także rozszerzanie się obszarów miejskich i ich wkraczanie w siedliska naturalne, wzrasta interakcja między ludźmi, zwierzętami domowymi i dziką przyrodą. Stwarza to kleszczom większe możliwości znalezienia żywicieli. Ponadto krajobrazy podmiejskie często zapewniają idealne środowisko do rozwoju kleszczy, z dużą ilością obszarów trawiastych i zalesionych.
3. Mobilność ludzi i zwierząt domowych: Zwiększone podróże i przemieszczanie się zwierząt domowych mogą również przyczyniać się do rozprzestrzeniania się kleszczy. Zwierzęta podróżujące na obszary zakażone kleszczami mogą sprowadzić kleszcze z powrotem do środowiska domowego, rozprzestrzeniając populację na nowe regiony.
4. Zmiany w praktykach rolniczych: Nowoczesne praktyki rolnicze, w tym ograniczenie stosowania niektórych rodzajów pestycydów, umożliwiły rozkwit populacji kleszczy. Jest to szczególnie prawdziwe w obszarach, w których zwierzęta gospodarskie i domowe często wchodzą w interakcję ze środowiskiem.
Zrozumienie, dlaczego liczba kleszczy rośnie, pomaga podkreślić znaczenie proaktywnej profilaktyki i czujności. Mając świadomość tych czynników, możesz podjąć kroki, aby chronić swojego psa i zmniejszyć ryzyko chorób przenoszonych przez kleszcze.
Kleszcz u psa – identyfikacja i objawy chorobowe
Rozpoznanie ukąszeń kleszczy i powodowanych przez nie objawów ma kluczowe znaczenie dla ewentualnego leczenia. Im szybciej zdiagnozujemy pacjenta, tym szybciej zaczniemy leczenie, a choroby nie zdążą się dobrze rozwinąć.
Fizyczna kontrola kleszczy:
Regularnie sprawdzaj swojego psa pod kątem kleszczy, zwłaszcza po wyjściu na zewnątrz do miejsc, gdzie może być ich najwięcej. Zwróć szczególną uwagę na obszary, w które najczęściej wczepiają się kleszcze. Mówimy tu o miejscach wokół uszu, szyi, pyska, między palcami i pod ogonem. Kleszcze mogą mieć różną wielkość, od wielkości główki szpilki do wielkości winogrona po „obfitym posiłku”.
Objawy ukąszenia kleszcza:
- Zaczerwienienie i podrażnienie: Obszar wokół ukąszenia kleszcza może stać się czerwony i podrażniony. Twój pies może drapać lub gryźć w miejscu ukąszenia.
- Obrzęk: Często występuje niewielki guzek lub obrzęk w miejscu ukąszenia.
- Widoczny kleszcz: W wielu przypadkach będziesz mógł zobaczyć kleszcza przyczepionego do skóry psa.
Objawy chorób przenoszonych przez kleszcze:
Ukąszenia kleszczy mogą przenosić różne choroby, z których każda ma inny zestaw objawów. Oto kilka typowych znaków, na które należy zwrócić uwagę:
- Gorączka: Podwyższona temperatura ciała może wskazywać na infekcję.
- Letarg: Zauważalny spadek poziomu energii i aktywności.
- Utrata apetytu: Twój pies może jeść mniej lub całkowicie odmawiać jedzenia.
- Kulawizna: Ból i obrzęk stawów mogą powodować kulawizny lub trudności w chodzeniu.
- Obrzęk węzłów chłonnych: Powiększone węzły chłonne mogą być oznaką infekcji.
- Wymioty i biegunka: Mogą również wystąpić problemy żołądkowo-jelitowe.
- Blade dziąsła: Może to wskazywać na anemię, często związaną z poważnymi infekcjami lub chorobami, takimi jak babeszjoza.
Co zrobić, jeśli znajdziesz kleszcza?
Jak usunąć?: Użyj pęsety z cienką końcówką, aby uchwycić kleszcza jak najbliżej powierzchni skóry. Pociągnij w górę ze stałym, równym naciskiem. Unikaj skręcania i szarpania kleszcza.
Pielęgnacja: Oczyść miejsce ugryzienia alkoholem lub mydłem i wodą. Obserwuj swojego psa pod kątem jakichkolwiek objawów choroby.
Wizyta u weterynarza: Jeżeli zauważysz jakiekolwiek objawy chorób przenoszonych przez kleszcze, niezwłocznie udaj się do lekarza weterynarii. Wczesna diagnoza i leczenie są niezbędne dla uzyskania najlepszych wyników.
Jakie choroby przenoszą kleszcze?
a) Babeszjoza
Babeszjoza to choroba wywoływana przez pierwotniaka Babesia canis i inne gatunki Babesia. Atakuje krwinki czerwone, powodując niedokrwistość, co szybko wpływa na kondycję psa, prowadząc do chorób nerek i wątroby.
Zarażenie następuje po około 48 godzinach od ukąszenia kleszcza, a objawy pojawiają się po około siedmiu dniach. Pies staje się apatyczny, traci apetyt, ma gorączkę, blade błony śluzowe, powiększone węzły chłonne, drżenie mięśni, chwiejny chód, wymioty, biegunkę, ciemny mocz. Objawy nasilają się szybko, a brak leczenia może prowadzić nawet do śmierci.
Przy leczeniu pies często wymaga hospitalizacji, płynoterapii, antybiotyków, leków przeciwgorączkowych i witamin. Po chorobie mogą wystąpić powikłania, takie jak problemy neurologiczne, niewydolność krążeniowo-oddechowa oraz uszkodzenia nerek i wątroby.
b) Borelioza u psa
Borelioza to wielonarządowa choroba zakaźna wywoływana przez krętka Borrelia burgdorferi. Może prowadzić u psów do ślepoty, paraliżu, a nawet zmian psychicznych. W przeciwieństwie do ludzi, u psów nie występuje rumień.
Zarażenie psa boreliozą następuje po co najmniej 16 godzinach żerowania kleszcza. Choroba często ma charakter subkliniczny i może być diagnozowana dopiero po kilku miesiącach. Rzadziej występują ostre przypadki z pełnymi objawami, takimi jak brak apetytu, apatia, ospałość, kulawizna, obrzęk stawów, gorączka, zapalenie nerek i powiększenie węzłów chłonnych. Mogą wystąpić również drgawki i zmiany psychiczne.
Diagnostyka boreliozy opiera się na wywiadzie klinicznym i badaniu krwi. Szybkie testy wykrywają chorobę dopiero po kilku tygodniach od zarażenia. Leczenie polega na antybiotykoterapii i podawaniu leków wspomagających. Całkowite wyzdrowienie jest trudne, ponieważ krętki Borrelia mogą pozostać w organizmie psa, powodując nawroty choroby.
c) Anaplazmoza
Anaplazmoza to choroba wywoływana przez bakterie z rodziny Anaplasma. U psów powodują ją Anaplasma phagocytophilum (anaplazmoza granulocytarna) i Anaplasma platys (anaplazmoza trombocytarna). Zarażenie następuje po co najmniej 24 godzinach po wbiciu kleszcza.
Inkubacja trwa od 7 do 14 dni, choć objawy mogą pojawić się już po czterech dniach. Objawy obejmują apatię, ospałość, brak apetytu, gorączkę, bladość błon śluzowych, wymioty, biegunkę, powiększenie wątroby i śledziony, przyspieszony oddech, kulawiznę oraz objawy neurologiczne. Choroba może przybrać formę przewlekłą.
Aby zdiagnozować psa należy wykonać rozmaz krwi. Szybkie testy diagnostyczne są pomocne głównie w przewlekłej formie choroby. Leczenie polega na antybiotykoterapii i środkach wspomagających, a czasami konieczna jest transfuzja krwi. Anaplazmoza trombocytarna może nawracać nawet po leczeniu.
d) Kleszczowe zapalenie mózgu
U zwierząt diagnozowane zdecydowanie rzadziej niż u ludzi. Jednak ma ciężki przebieg i bardzo często kończy się zgonem zwierzaka. Na początku można zaobserwować standardowe objawy takie jak biegunka, wymioty, osłabienie czy gorączka. Jednak z czasem mogą pojawić się też objawy neurologiczne np. zaburzenia chodu, drgawki, przeczulica, porażenie kończyn, agresja i nadwrażliwość na bodźce. Przez te objawy choroba może być mylona z zarażeniem wirusem wścieklizny.
Aby postawić diagnozę musimy wykonać badanie PCR z krwi oraz oznaczyć miano przeciwciał. Leczenie jest skomplikowane i trudne, zazwyczaj obejmuje jedynie łagodzenie objawów. Jeśli naszemu psu uda się przechorować chorobę konieczna będzie długa i intensywna rehabilitacja.
e) Erlichioza
Na szczęście erlichioza nie jest często spotykaną chorobą odkleszczową w Polsce. Choć jest szeroko rozpowszechniona w wielu krajach Europy. Erlichioza monocytarna, wywoływana przez bakterie Ehrichia canis, przenika do organizmu psa po 48 godzinach wbicia się kleszcza. Choroba może przebiegać subklinicznie, przewlekle lub ostro.
W ostrej fazie pierwsze symptomy pojawiają się w ciągu 1-3 tygodni od zarażenia. Do objawów należą apatia, powiększenie węzłów chłonnych, utrata apetytu, bladość błon śluzowych i zaburzenia krzepliwości, prowadzące do krwawych wybroczyn i wylewów. Mogą również wystąpić wymioty, krwawienie z nosa, ból brzucha oraz utrata masy ciała. W przewlekłej formie erlichioza może trwać wiele miesięcy, a nawet lat. W zaawansowanym stadium mogą wystąpić uszkodzenia wątroby i śledziony, kłębuszkowe zapalenie nerek, zapalenie stawów oraz problemy neurologiczne i krążeniowo-oddechowe.
Diagnoza erlichiozy u psów opiera się zazwyczaj na morfologii krwi, szybkich testach płytkowych oraz badaniach PCR. Leczenie obejmuje długotrwałą antybiotykoterapię oraz leki wspomagające, dostosowane do objawów psa.
Wskazówki dotyczące zapobiegania
Zapobieganie chorobom przenoszonym przez kleszcze jest kluczem do utrzymania zdrowia psa. Oto kilka skutecznych strategii:
- Środki przeciwko kleszczom: Stosuj zalecane przez nas środki przeciwkleszczowe. Tutaj do wyboru mamy kilka różnych preparatów. Możemy zadziałać miejscowo, doustnie lub założyć specjalną obrożę. Każdy z tych sposobów ma swoje plusy i minusy. Najlepiej umówić się na wizytę, aby dobrać preparat pod konkretny przypadek i wasz styl życia. Prewencja przede wszystkim!
- Regularne kontrole: Sprawdzaj, czy Twój pies lub kot nie mają kleszczy po wyjściu na zewnątrz. Szczególnie, gdy spacerujecie po terenach zalesionych lub trawiastych.
- Unikaj obszarów rojących się od kleszczy: Staraj się unikać spacerów z psem po obszarach znanych z dużej populacji kleszczy.
- Utrzymanie ogrodu: Utrzymuj porządek na swoim podwórku, regularnie kosząc trawę, usuwając liście.
Podejmując odpowiednie kroki możemy uchronić zwierzaki przed chorobami odkleszczowymi. Jak wiadomo lepiej zapobiegać niż leczyć.
Jakie preparaty przeciwko kleszczom?
- Preparaty miejscowe: Nakłada się je bezpośrednio na skórę. Producenci zapewniają o miesięcznej ochronie, jednak UWAGA! Taki preparat może być zmyty przez deszcz, czy nawet starty podczas głaskania. Popularne marki to np. Vectra 3D i Advantix.
- Leki doustne: Są podawane w postaci tabletek do żucia i chronią przed kleszczami przez okres od miesiąca do trzech miesięcy. Simparica, Nexgard czy Bravecto to przykłady preparatów doustynych. Takie zabezpieczenie jest najbardziej polecane, ponieważ po podaniu tabletki mamy pewność, że już nic nie pójdzie nie po naszej myśli. Taki preparat będzie działał w organizmie bez względu na inne czynniki.
- Obroże na kleszcze: Zapewniają długotrwałą ochronę i są szczególnie przydatne dla zwierząt, które spędzają dużo czasu na świeżym powietrzu. Na przykład obroże Foresto zapewniają ochronę do ośmiu miesięcy. Jednak może to nie być optymalny wybór dla np. psów o gęstej sierści, ponieważ kluczowe w tym sposobie zapobiegania jest to, aby obroża przylegała do skóry.
Jak widać preparaty są różne, to do Was należy ostateczna decyzja, jednak warto przegadać z nami wszelkie za i przeciw każdej z tych metod. Najważniejsze w tym wszystkim żeby to zwierzak był bezpieczny i żebyśmy mieli spokojną głowę.
Kleszcz u psa – podsumowanie tematu
Kleszcze to poważne zagrożenie dla zdrowia naszych psów i kotów, ale również i dla nas. Ich populacja stale rośnie, a ocieplenie klimatu nie sprzyja ich wymieraniu w okresie zimowym. Dlatego bardzo ważna jest ochrona naszych pupili przez cały rok. Mamy nadzieję, że nasz poradnik odpowiada na wszelkie pytania, które mogą zrodzić się w temacie kleszczy. Jeśli jednak jakieś kwestie nie zostały wyjaśnione zapraszamy do dyskusji w komentarzach, ale także zachęcamy do wizyty w naszych gabinetach. Świadomi zagrożeń jesteśmy w stanie zapewnić najlepszą ochronę naszym pupilom.